Reflecteren, meer dan evalueren
In de Dikke van Dale is het eerst aangegeven synoniem voor reflecteren ‘terugkaatsen’ of ‘weerspiegelen’. Hoewel verwant ligt de betekenis die hier wordt bedoeld dichter bij het tweede synoniem van ‘nadenken over’. Bijbehorende zelfstandige naamwoorden zijn reflectie als beschouwing, overdenking en overweging. Daarmee weten we dat reflecteren een denkproces is maar we weten nog niet wanneer of waarover de adviseur zou moeten nadenken. Daartoe moeten we de vakliteratuur induiken. Eén van de grondleggers is Donald Schön die reflecteren beschreef als een voortdurend proces, een dialoog van de professional met zijn omgeving of vraagstuk.
Dit is nodig omdat de professional niet werkt met standaardoplossingen voor standaardvragen maar met complexe vraagstukken die om unieke oplossingen vragen. Dit geïntegreerd proces van denken tijdens het doen, van improvisatie in het handelen, van continu onderzoeken, uitproberen en bijsturen noemt Schön reflection-in-action. Dit onderscheidt hij van reflection-on-action dat betrekking heeft op het evalueren van de effecten van het handelen ten opzichte van de vooraf gestelde doelen. Beide vormen van reflectie vragen om het open blijven staan voor alle effecten van je handelen en het expliciteren van je knowing-in-action, het onbewust geworden weten hoe te handelen. Verder onderscheidt hij nog reflection-on-reflection-in-action wat kan worden beschouwd als de reflectie op je eigen reflecteren.
Geschreven door Brechtje Kessener
Meer weten? Wij selecteerden de volgende boeken voor jou.
Praktijkboek intervisie
In hoeverre ben ik in staat om écht open en oordeelvrij te luisteren naar collega’s, en wat vraagt dat van mijn eigen reflectieve vermogen? Hoe kan ik intervisie inzetten als structureel instrument voor professionele ontwikkeling binnen mijn team of organisatie? Welke intervisiemethode past het beste bij de dynamiek, doelen en ontwikkelfase van mijn intervisiegroep? In Praktijkboek Intervisie – Proces & Methoden nemen
Docenten leren reflecteren
Wat in mijzelf raakt dit thema van reflectie het meest en waarom? Hoe kan ik mijn eigen (onbewuste) overtuigingen en waarden beter leren kennen door reflectie? Op welke manier kan ik mijn professionele handelen meer in lijn brengen met wie ik ten diepste ben? De kracht van reflectie van Fred Korthagen en Ellen Nuijten is een diepgravend en tegelijkertijd uiterst toegankelijk
Reflectie: de basis
In hoeverre durf ik eerlijk te kijken naar mijn eigen handelen, inclusief de ongemakkelijke kanten daarvan? Welke terugkerende patronen zie ik in mijn gedrag, en wat zeggen die over mijn overtuigingen of blinde vlekken? Hoe kan ik mijn reflectie verdiepen zodat het daadwerkelijk leidt tot bewustere keuzes en professioneel groeien? In Reflecteren: de basis neemt Mirjam Groen de lezer mee op een
[hr]
Aanvullende artikelen
Reflecteren en onderwijs: een taxonomie
Het artikel behandelt de ontwikkeling van een taxonomie van reflecteren in het onderwijs, gebaseerd op een analogie met de taxonomie van Bloom. Omdat het onderscheiden en stimuleren van verschillende vormen van reflecteren complex is, wordt een hiërarchisch model voorgesteld waarin reflectieve handelingen worden ingedeeld op niveaus van eenvoudig naar complex. Deze niveaus variëren van het reageren op concrete vragen over
Reflectie en portfolio en reflectie, wat te beoordelen?
Het artikel behandelt de rol van reflectie en portfolio’s in het competentiegericht onderwijs aan de Hogeschool van Amsterdam. Het onderstreept dat reflectie een essentieel onderdeel is voor het zichtbaar maken van de ontwikkeling van competenties bij studenten, waarbij het belangrijk is om reflectie te operationaliseren en te beoordelen. Er wordt besproken dat reflectie zowel kan worden gezien als een vaardigheid
Zeven levensfasen van leiders
Zeven levensfasen van leiders In lijn met ‘de zeven levensfasen van de man’ die Shakespeare beschrijft in As You Like It, kent ook het leven van businessleiders zeven fasen: kind, schooljongen, geliefde, soldaat, generaal, staatsman en wijsgeer. Wie deze ontwikkelingsfasen en de daarmee samenhangende issues en crises bestudeert kan veel leren over leiderschap. Niet dat de crises daardoor kunnen worden
[hr]
Tools om zelf toe te passen
Vier stoelen reflectie
Reflectie is meer dan denken over wat je hebt gedaan; het is een uitnodiging om te voelen, te ervaren en te groeien. Het Vierstoelenmodel biedt een fysieke en speelse manier om je innerlijke dialoog te verkennen en te verdiepen. Door letterlijk plaats te nemen op verschillende stoelen, krijg je inzicht in de diverse stemmen binnenin jezelf en hoe deze je
ABCD-reflectiemodel
Wat is er gebeurd? Aanleiding Wat was daaraan Belangrijk voor mij? Welke Conclusie trok ik daaruit over hoe te handelen? Deed ik dat ook werkelijk of deed ik iets anders? Welk Effect had datgene wat ik deed? F: Ben ik tevreden over hoe ik heb gehandeld? Klopt mijn analyse wel? Wat had ik anders kunnen doen? Download het ABCD-reflectiemodel als pdf