De Reflectiecyclus van Korthagen is een hulpmiddel of een te doorlopen strategie voor zowel lesgevenden als lerenden om zicht te krijgen op hun onderwijskundig functioneren en dit (zelfstandig) bij te sturen. Door deze cyclus stapsgewijs toe te passen leert men systematisch reflecteren daar reflecteren een aan te leren vaardigheid is. Onder reflectie verstaat men het menselijk vermogen om gestructureerd terug te blikken op en na te denken over het eigen handelen als lesgever.
De Nederlandse onderwijskundige Prof. Dr. F. Korthagen ontwikkelde in 1993 een ideaaltypisch model bevattende vijf fasen om het reflecteren te structuren naar analogie van leercyclus van David Kolb.
Schema
Fase 1: handelen (=fase 5 vorige cyclus)
- Wat wilde ik bereiken?
- Waar wilde ik op letten?
- Wat wilde ik uitproberen?
Fase 2: Terugblikken op het handelen
- Wat gebeurde er concreet?
- Wat wilde ik?
- Wat deed ik?
- Wat dacht ik?
- Wat voelde ik?
Fase 3: Bewust worden van essentiële aspecten
- Hoe hangen de antwoorden op de vorige vragen met elkaar samen?
- Wat is daarbij de invloed van de context/de school als geheel?
- Wat betekent dit nu voor mij?
- Wat is dus het probleem (of de positieve ontdekking)?
Fase 4: Formuleren van handelingsalternatieven
- Welke alternatieven zie ik?
- Welke voor- en nadelen hebben die?
- Wat neem ik mij nu voor de volgende keer?
Voor elk van de reflectiefasen zijn naast de vermelde vragen specifieke begeleidingsvaardigheden aangewezen waarbij fouten moeten vermeden worden.
Valkuilen i.v.m. de vorm van reflectie bij het doorlopen van de cyclus
Bij het doorlopen van de cyclus kan de docent de fout maken om bepaalde fasen te minimaliseren of gewoon helemaal overslaan.
Valkuilen i.v.m. verschillende meningen tussen reflectiepartners
De docent kan een meningsverschil tussen de reflectiepartners (begeleider en mentor) niet plaatsen en misbruikt dit om het eigen optreden te rechtvaardigen.
Bij het reflectiegesprek kan de docent de fout maken door op de opmerkingen van de mentor defensief te reageren. Anders gezegd de persoon in kwestie is niet ontvankelijk genoeg om andermans inbreng constructief te beluisteren.
Een bekende valkuil is dat de reflectie oppervlakkig blijft. Dat komt vaak omdat de persoonlijke kant van de reflecteerder onvoldoende bij de reflectie betrokken wordt. De reflectie blijft dan ‘buitenkantelijk’. Om die reden heeft Korthagen meer recentelijk een verdieping van reflectie ontwikkeld onder de naam kernreflectie.
[hr]Anderen bekeken ook deze content
Docenten leren reflecteren
Wat in mijzelf raakt dit thema van reflectie het meest en waarom? Hoe kan ik mijn eigen (onbewuste) overtuigingen en waarden beter leren kennen door reflectie? Op welke manier kan ik mijn professionele handelen meer in lijn brengen met wie ik ten diepste ben? De kracht van reflectie van Fred Korthagen en Ellen Nuijten is een diepgravend en tegelijkertijd uiterst toegankelijk
Reflecteren en onderwijs: een taxonomie
Het artikel behandelt de ontwikkeling van een taxonomie van reflecteren in het onderwijs, gebaseerd op een analogie met de taxonomie van Bloom. Omdat het onderscheiden en stimuleren van verschillende vormen van reflecteren complex is, wordt een hiërarchisch model voorgesteld waarin reflectieve handelingen worden ingedeeld op niveaus van eenvoudig naar complex. Deze niveaus variëren van het reageren op concrete vragen over
Reflecteren en onderwijs: een taxonomie
Het artikel behandelt de ontwikkeling van een taxonomie van reflecteren in het onderwijs, gebaseerd op een analogie met de taxonomie van Bloom. Omdat het onderscheiden en stimuleren van verschillende vormen van reflecteren complex is, wordt een hiërarchisch model voorgesteld waarin reflectieve handelingen worden ingedeeld op niveaus van eenvoudig naar complex. Deze niveaus variëren van het reageren op concrete vragen over
Progressiecirkels
