De Reflectiecyclus van Korthagen is een hulpmiddel of een te doorlopen strategie voor zowel lesgevenden als lerenden om zicht te krijgen op hun onderwijskundig functioneren en dit (zelfstandig) bij te sturen. Door deze cyclus stapsgewijs toe te passen leert men systematisch reflecteren daar reflecteren een aan te leren vaardigheid is. Onder reflectie verstaat men het menselijk vermogen om gestructureerd terug te blikken op en na te denken over het eigen handelen als lesgever.
De Nederlandse onderwijskundige Prof. Dr. F. Korthagen ontwikkelde in 1993 een ideaaltypisch model bevattende vijf fasen om het reflecteren te structuren naar analogie van leercyclus van David Kolb.
Schema
Fase 1: handelen (=fase 5 vorige cyclus)
- Wat wilde ik bereiken?
- Waar wilde ik op letten?
- Wat wilde ik uitproberen?
Fase 2: Terugblikken op het handelen
- Wat gebeurde er concreet?
- Wat wilde ik?
- Wat deed ik?
- Wat dacht ik?
- Wat voelde ik?
Fase 3: Bewust worden van essentiële aspecten
- Hoe hangen de antwoorden op de vorige vragen met elkaar samen?
- Wat is daarbij de invloed van de context/de school als geheel?
- Wat betekent dit nu voor mij?
- Wat is dus het probleem (of de positieve ontdekking)?
Fase 4: Formuleren van handelingsalternatieven
- Welke alternatieven zie ik?
- Welke voor- en nadelen hebben die?
- Wat neem ik mij nu voor de volgende keer?
Voor elk van de reflectiefasen zijn naast de vermelde vragen specifieke begeleidingsvaardigheden aangewezen waarbij fouten moeten vermeden worden.
Valkuilen i.v.m. de vorm van reflectie bij het doorlopen van de cyclus
Bij het doorlopen van de cyclus kan de docent de fout maken om bepaalde fasen te minimaliseren of gewoon helemaal overslaan.
Valkuilen i.v.m. verschillende meningen tussen reflectiepartners
De docent kan een meningsverschil tussen de reflectiepartners (begeleider en mentor) niet plaatsen en misbruikt dit om het eigen optreden te rechtvaardigen.
Bij het reflectiegesprek kan de docent de fout maken door op de opmerkingen van de mentor defensief te reageren. Anders gezegd de persoon in kwestie is niet ontvankelijk genoeg om andermans inbreng constructief te beluisteren.
Een bekende valkuil is dat de reflectie oppervlakkig blijft. Dat komt vaak omdat de persoonlijke kant van de reflecteerder onvoldoende bij de reflectie betrokken wordt. De reflectie blijft dan ‘buitenkantelijk’. Om die reden heeft Korthagen meer recentelijk een verdieping van reflectie ontwikkeld onder de naam kernreflectie.
Anderen bekeken ook deze content
Docenten leren reflecteren
Docenten leren reflecteren Praktijk en onderzoek wijzen uit dat kunnen doorgroeien een belangrijke voorwaarde is voor het goed functioneren in het beroep van leraar. Voor het realiseren van de doorgroeicompetentie is systematisch reflecteren op de beroepspraktijk een belangrijke vaardigheid. Dit boek gaat in op de vraag hoe systematische reflectie aangepakt kan worden en welke instrumenten daarbij kunnen helpen. Het boek
Reflecteren en onderwijs: een taxonomie
Reflecteren en onderwijs: een taxonomie Het onderscheid tussen reflecteren, denken, leren, en leren reflecteren is onduidelijk. Er zijn allerlei vormen van reflecteren. Het is moeilijk deze te ontwikkelen. Het probleem is dat onderwijsdoelen met betrekking tot reflecteren in termen van studentengedrag ontbreken. Daarom is een taxonomie van reflecteren ontwikkeld naar analogie van de taxonomie van Bloom. Hierdoor wordt duidelijker wat
Effectief handelen door reflectie
Effectief handelen door reflectie Reflectie op het handelen vergroot het inzicht in eigen gedrag en beweegredenen voor dat gedrag, of het nu gaat om persoonlijk of om professioneel handelen. Dit inzicht leidt tot het uitbreiden van het handelingsrepertoire; als professional zorgt u ervoor dat u uw mogelijkheden vergroot om uw doel te bereiken. Een belangrijk bijkomend effect is dat inzicht
Reflecteren en onderwijs: een taxonomie
Reflecteren en onderwijs: een taxonomie Het onderscheid tussen reflecteren, denken, leren, en leren reflecteren is onduidelijk. Er zijn allerlei vormen van reflecteren. Het is moeilijk deze te ontwikkelen. Het probleem is dat onderwijsdoelen met betrekking tot reflecteren in termen van studentengedrag ontbreken. Daarom is een taxonomie van reflecteren ontwikkeld naar analogie van de taxonomie van Bloom. Hierdoor wordt duidelijker wat
Progressiecirkels
